Trombofilija je sklonost ka pojačanom zgrušavanju krvi. U pitanju je relativno čest poremećaj kod starijih ljudi i trudnica, ali može biti i urođenog karaktera. Poremećaj se otkriva nastankom tromboze vena ili arterija, uglavnom kod mladih osoba od dvadesete do četrdeset pete godine života. Kod žena ovaj poremećaj može izazvati višestruke gubitke trudnoća. Međutim, ispitivanjima se na veoma lak način može ustanoviti poremećaj i preduzeti adekvatno lečenje za trombofilna stanja.
Kako trombofilija utiče na zgrušavanje krvi?
Prilikom posekotina i povreda krvnih sudova, sitne ćelije – trombociti, lepe se na oštećenu ivicu suda i formiraju čep. Proteini u krvi (faktori zgrušavanja) sa druge strane uzrokuju da se oko čepa formiraju pramenovi (fibrin). Na taj način dolazi do preplitanja sa trombocitima i do zgrušavanja krvi
Kod pacijenata koji pate od trombofilije prisutna je neravnoteža u hemijskim faktorima zgrušavanja krvi. Takvi pacijenti imaju ili previše ili premalo materije koja zaustavlja zgrušavanje (faktor zgrušavanja).
Određene fiziološke promene koje nastaju u organizmu mogu uzrokovati ili povećati šansu za pojavu trombofilije. Jedno od takvih stanja je starost pacijenta. Sa starenjem povećava se i rizik za oboljevanje od trombofilije.
Trombofilija kod trudnica
Trudnoća je drugo fiziološko stanje koje povećava sklonost ka trombozi. Tromboza se kod trudnica brzo razvija i povezana je sa mnogim aspektima trudnoće. Nedavno je dokazano da su teške komplikacije u toku trudnoće poput preeklampsije, intrauterinog zastoja rasta, abrupcije posteljice i mrtvorođene dece, povezane sa trombofilijom. Veći broj spontanih pobačaja kod trudnica je takođe povezan sa trombofilijom. Konačno, tromboembolija u trudnoći kao i u netrudničkom stanju povezana je sa trombofilijom. Prilikom hematološkog pregleda lekar razmatra sve aspekte trombofilije u trudnoći, kao i sve terapijske implikacije.
Trombofilija može biti uzrokovana i pušenjem, gojaznošću, smanjenjem fizičke aktivnost, primenom oralnih kontraceptiva…
Takođe, određena autoimuna oboljenja i maligniteti povećavaju sklonost ka trombofiliji.
Za razliku od stečene trombofilije, urođena trombofilija nastaje prilikom rođenja kao posledica mutacija (najčešće F5 gena) koja dovodi do smanjenja antikoagulansa, odnos proteina koji nas štite od tromboza. Urođene trombofilije su mnogo ređe i često manje snažne od stečenih koje se pojavljuju kod oko 3% svetske populacije.
Koji su simptomi trombofilije?
Većina ljudi sa trombofilijom nema simptome i nikada nema zdravstvenih problema. Simptomi se javljaju samo ako trombofilija uzrokuje krvni ugrušak.
Ako imate trombofiliju, izloženi ste povećanom riziku od razvoja dubokog venskog tromba ili plućne embolije.
- bol, oticanje donjih ekstremiteta
- jak bol u području zahvaćenom trombom
- topla koža u predelu ugruška
- crvena koža, posebno na zadnjem delu noge ispod kolena
Deo krvnog ugruška može se ponekad odvojiti i putovati kroz krvotok. Ova pojava povećava opasnost jer na taj način nastaje ugrušak u plućima.
Poznato kao plućna embolija, ovo ozbiljno i potencijalno životno opasno stanje u težim situacijama sprečava krv da dospe do pluća.
Simptomi plućne embolije su:
- bol u grudima ili u gornjem delu leđa
- kratkak dah
- kašalj koji je obično suv, ali se neretko iskašljava krv ili sluz koji sadrži krv
- vrtoglavica
- nesvestica
Trombofilija se dijagnostikuje putem ispitivanja krvi u dogovoru sa lekarom subspecijalistom hematologije. Ovi testovi mogu identifikovati stanje, ali ne mogu uvek da utvrde uzrok.
