Funkcionalna dispepsija je hronični poremećaj osećaja i pokreta (peristaltika) u gornjem delu digestivnog trakta. Peristaltika je normalno spuštanje i stiskanje jednjaka, želuca i tankog creva, koje počinje nakon gutanja. Ovaj poremećaj nazivamo funkcionalnim jer nisu pronađene merljive strukturne nepravilnosti koje bi objašnjavale trajne simptome. Možda ćete čuti druge izraze koji se koriste za opisivanje ovog stanja, kao što su: pseudo-čirni sindrom, piro-duodenalna razdražljivost, nervna dispepsija ili gastritis. Prema različitim procenama, 20-45% populacije ima ovo stanje, ali samo mali broj se odlučuje na pregled i savet lekara.
Koji je uzrok funkcionalne dispepsije?
Uzrok funkcionalne dispepsije nije poznat; međutim, nekoliko hipoteza može objasniti ovo stanje iako nijedna nije jedinstvena ni potpuno sigurna. Neki od mogućih uzroka su:
- prekomerno izlučivanje kiselina
- upala želuca ili dvanaestopalačnog creva
- alergije na hranu
- stil života i uticaj ishrane na organizam
- psihološki faktori
- neželjene reakcije na lekove (od protivupalnih lekova pa do aspirina)
- pojava Helicobacter pilori infekcija
Koji su simptomi funkcionalne dispepsije?
Poremećena pokretljivost prisutna u funkcionalnoj dispepsiji dovodi do izraženog neuobičajenog osećaja u gornjem crevu (visceralna hiperalgezija). To je posledica nekoordinisanog, pa čak i neučinkovitog pražnjenja gornjeg dela digestivnog trakta, što za rezultat ima pojavu bola, punoće i nadutosti, te nemogućnost neometanog završetka obroka.
Ostali uobičajeni simptomi funkcionalne dispepsije uključuju:
- kiseli ukus u ustima
- prekomerno prisustvo mučnine ponekad praćene povraćanjem
- gorušica
Karakteristika svih ovih simptoma je to da su loše lokalizovani i bez stalnih otežavajućih ili olakšavajućih faktora. Najveći deo pacijenata iskusi više od jednog simptoma. Funkcionalna dispepsija može se pojaviti i nestati, a simptomi se mogu pojaviti u povećanoj meri i tokom nekoliko nedelja ili meseci, a zatim se tokom nekog vremena smanjuju ili potpuno nestaju.
Kako se lečiti od funkcionalne dispepsije?
Pored lečenja i procedure dijagnostikovanja u koju će Vas uputiti Vaš gastroenterolog, neophodno je i saslušati savete lekara u vezi sa načinom na koji se hranite i napraviti eventualne promene u celokupnom stilu života.
Iako nijedan dokaz ne povezuje direktno određenu hranu sa funkcionalnom dispepsijom, ima smisla ograničiti ili izbeći hranu kod koje je efekat simptoma očigledan na konkretnoj individualnoj osnovi. Neki pacijenti su prijavili pojačane simptome kada konzumiraju preveliku količinu mleka, alkohola, kofeina, masne ili pržene hrane, mente, paradajza, agruma i nekih začina. Međutim, čitav postupak modifikacije ishrane nije nimalo jednostavan, jer hrana koja izaziva iritaciju varira od pojedinca do pojedinca. Izbegavanje obimnih porcija tokom obroka i jedenje manjih, češćih obroka važno je za normalizaciju pokretljivosti gornjih creva. Izbegavanje ležanja 2 sata nakon obroka, takođe može doneti dobre rezultate.
Osobe sa prekomernom težinom mogu osetiti olakšanje kad izgube kilograme, jer deluje da višak kilograma vrši pritisak na probavni trakt, utičući na njegovu funkciju.
Kakve su prognoze u vezi sa funkcionalnom dispepsijom?
Iako dijagnoza ovog stanja najčešće nije nimalo jednostavna, zbog promenljive prirode simptoma, prognoza za funkcionalnu dispepsiju je dobra. Nema dokaza da ovo stanje može dovesti do raka ili drugog ozbiljnog stanja. Teorije o uzroku pojave ovog stanja su višestruke, ali najvjerovatnije je u uzrok poremećaj pokretljivosti mišića. Obično uspešna terapija uz redukciju ishrane dovodi do pozitivinih rezultata.
